مطالعه اثرات 24- اپی براسینولید در کاهش تنش حاصل از کم آبی در گیاه گوجه فرنگی (lycopersicon esculentum l.)

تنش های محیطی و به ویژه تنش خشکی عامل کاهش دهنده تولیدات گیاهی می باشند. بنابراین استفاده برون زا از ترکیبات شبه هورمونی در به حداقل رساندن اثرات مخرب تنش متداول شده است. یکی از این ترکیبات که خاصیت آنتی اکسیدانی دارد، 24-اپی براسینولید می باشد. در این پژوهش، بذرهای گوجه در خزانه های حاوی پیت کاشته شدند. پس از جوانه زنی و کامل شدن برگ دوم، نهال ها به گلدان های پلاستیکی حاوی خاک، رس و خاک برگ با نسبت های 2:1:1 منتقل گردیدند. در مرحله چهار برگی، تیمار 24-اپی براسینولید در سه سطح غلظت (0، 01/0 و 1 میکرومولار) به مدت سه روز با فواصل زمانی یکروز درمیان روی برگها اسپری شد. تنش خشکی در سه سطح (هر روز آبیاری، 3 روز بدون آبیاری و 5 روز بدون آبیاری) اعمال گردید. سپس اثر 24-اپی براسینولید و تنش خشکی بر پارامترهای مورفولوژیکی و بیوشیمیایی در برگ سوم گیاهان گوجه فرنگی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادکه وزن تر و خشک اندام های مختلف گیاه (ساقه، برگ و ریشه) در غلظت 1 میکرومول 24-اپی براسینولید نسبت به گیاهان شاهد افزایش معنی داری داشت. در آزمایشات بیوشیمیایی، نتایج نشان داد که مقدار پراکسیداسیون لیپید، نشت یونی، دهیدروآسکوربیک اسید، گلوتاتیون احیاء، پرولین و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیداتیو (cat, sod, apx, gr) و لیپوکسیژناز در گیاهان تحت تنش خشکی افزایش یافت که نشان دهنده تاثیر تنش ناشی از خشکی بر گیاه و فعال شدن مکانیسم های دفاعی در این شرایط است. همچنین افزایش فعالیت pal و ppo و افزایش برخی ترکیبات فنیل پروپانوئیدی (آنتوسیانین ها و ترکیبات فنلی) در شرایط تنش خشکی و در تیمار با 24-اپی براسینولید، نشان دهنده فعال شدن مسیر فنیل پروپانوئید در این شرایط و نقش این ترکیبات در فرو نشاندن رادیکال های آزاد اکسیژن می باشد. کاهش میزان پروتئین در شرایط تنش خشکی، نشان دهنده آسیب ناشی از این تنش بر سنتز پروتئین و افزایش تجزیه آن است. کاهش میزان رنگیزه های فتوسنتزی و قندها در برگ، آسیب ناشی از تنش خشکی را بر دستگاه فتوسنتزی منعکس می کند. کاهش میزان پراکسیداسیون لیپید و اتیلن، افزایش محتوی آنتی اکسیدانها (گلوتاتیون، آسکوربات و پرولین)، افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیداتیو (cat, gpod, apx, sod) و ظهور ایزوآنزیم های جدید (sod1,pod4) و شدت فعالیت ایزوآنزیم ها در گیاهانی که به طور توام با 24-اپی براسینولید و تنش خشکی تیمار شده بودند، نسبت به گیاهانی که فقط در معرض تنش خشکی بودند، نشان دهنده فعال شدن سیستم آنتی اکسیداتیو و حفافظتی گیاه به وسیله براسینواستروئید و کاهش خسارت اکسیداتیو در این گیاهان می باشد که منجر به افزایش محتوی پروتئین، قند وآب گیاه و در نتیجه افزایش وزن آن گردید. این اثرات نشان دهنده نقش این هورمون بر افزایش مقاومت گیاه گوجه فرنگی در برابر تنش خشکی می باشد. بنابراین،24-اپی براسینولید در غلظت های 01/0 و به ویژه 1 میکرومول می تواند در رفع آسیب های ناشی از تنش خشکی نقش مثبت داشته باشد.